Filem & Islam Episod 1

Ucapan alu-aluan diberikan oleh Tuan Nizam Zakaria mewakili PENULIS yang merupakan penganjur bersama. Beliau menyorot kembali letusan fenomena filem Islami di Indonesia. Antaranya Ayat-Ayat Cinta, Ketika Cinta Bertasbih, dan Laskar Pelangi.

Lantas pembikin filem dan drama di Malaysia juga mahu ikut serta dalam fenomena ini. Namun persoalannya, adakah benar-benar menepati syariat Islam atau sekadar kosmetik? Apakah benar membawa ajaran Islam atau sekadar menempel cerita-cerita lama dengan kopiah, serban dan tudung?

Tuan Zabidi Mohamed menjadi pembentang pertama dengan kertas kerja beliau bertajuk Cabaran & Pengalaman Dalam Menggarap Skrip Yang Mengangkat Nilai-Nilai Murni Yang Diterima Syariat Islam.

Tuan Zabidi Mohamed (Gambar dari FB rasmi FINAS)

Beliau memulakan pembentangan beliau dengan menekankan bahawa aspek patuh syariah bukanlah segala-galanya. Itu hanyalah salah satu elemen dalam filem Islami. Apa yang penting sekarang adalah memahami bentuk filem Islami, formula terserah kepada pengkarya individu. Setakat ini JAKIM hanya memberikan garis panduan tetapi belum cukup jelas untuk menampakkan bentuk filem Islami.

Tuan Zabidi Mohamed menyenaraikan 12 elemen bentuk filem Islami hasil kajian beliau selama 4 tahun:

1. Cerdik
2. Nilai
3. Tahyul / Khurafat
4. Sensitiviti Agama
5. Integriti
6. Budaya Positif
7. Kelucahan
8. Israiliyat
9. Universal
10. Plagiarism
11. Patuh Syariah
12. Lakonan

Cerdik

Filem yang cerdik tidak memperbodohkan penonton walaupun menceritakan tentang kebodohan dalam karya tersebut.

Nilai

Pastikan filem tersebut mempunyai nilai-nilai positif. Lebih-lebih lagi nilai budaya tempatan seperti taat ibu bapa, hormat-menghormati dan bergotong-royong.

Syirik / Tahyul / Khurafat

Elakkan wujud sebarang elemen syirik, tahyul atau khurafat dalam karya. Syirik adalah menyembah selain daripada Allah atau menyembah sesuatu setaraf dengan Allah. Tahyul pula adalah kepercayaan karut dan pantang-larang yang tidak berasas. Ciri utama khurafat pula adalah pemujaan terhadap makhluk bagi mencapai hajat tertentu.

Sensitiviti Agama

Elakkan menyentuh sensitivti agama atau kaum lain sama ada secara tersurat atau tersirat.

Integriti

Protagonis mesti bermaruah dan mengambil keputusan yang betul. Tuan Zabidi Mohamed mengangkat filem pendek Sitai – Jatidiri Anak Merdeka sebagai contoh. Walaupun protagonisnya adalah seorang budak sekolah rendah, beliau mengambil keputusan untuk mendahulukan keperluan bapanya berbanding dirinya sendiri.

Budaya Positif

Selain daripada menerapkan nilai-nilai positif dan amalan-amalan murni, satu aspek penting lain adalah tidak memasukkan unsur hedonisme yang melampau.

Kelucahan

Panduannya jelas dalam hal ini, tidak harus ada adegan seks dalam karya. Begitu juga tidak ada dialog lucah sama ada secara tersurat atau tersirat melalui frasa-frasa dwimakna.

Israiliyat

Kisah-kisah Israiliyat adalah cerita rekaan sumber Yahudi & Nasrani tetapi dianggap sebagai sebahagian daripada tradisi Islam. Bahaya kebanyakan kisah-kisah seperti ini kerana masyarakat menganggap kisah tersebut selari dengan ajaran Islam tetapi sebenarnya bertentangan.

Mengenalpasti kisah-kisah Israiliyat agak sukar kerana sudah sebati dalam masyarakat dan memerlukan pengetahuan yang luas serta mendalam. Tambahan pula ada tiga kategori kisah Israiliyat

Pembahagian Israiliyat:
I. Dibenarkan oleh Islam kerana tidak bercanggah dengan ajaran Islam
II. Diingkari oleh Islam kerana bercanggah dengan ajaran Islam
III. Tidak dibenarkan dan tidak juga diingkari oleh Islam

Universal / Kesejagatan

Karya tidak semestinya secara spesifik mengangkat ajaran daripada hadis atau Quran. Apa yang penting mesej yang dibawa dapat diterima semua bangsa dan agama serta audiens dapat memanfaatkannya.

Plagiarism

Kita boleh menghasilkan karya yang ‘inspired by’ tetapi jangan sekali-kali meniru bulat-bulat karya orang lain.

Patuh Syariah

Terdapat tiga komponen patuh syariah iaitu:
1. Aqidah
2. Akhlaq
3. Syariah

Aqidah

Aqidah yang dipaparkan harus sejajar dengan aqidah Ahli Sunnah Wal Jamaah. Jangan mengandungi aqidah lain seperti Syiah dan lain-lain ajaran yang menyimpang.

Akhlaq

Bagi aspek ini jangan menunjukkan perlakuan yang melampau seperti memaki-hamun dan menengking-nengking.

Syariah

Terdapat dua perkara yang perlu diberi perhatian iaitu aurat dan muhrim.

Muhrim

Dalam perkara ini harus dielakkan pelakon bukan muhrim berpegang tangan atau bersentuhan.

Aurat

Terdapat empat situasi

1. Pelakon yang di luar bertudung tetapi berlakon tidak bertudung – ini tidak baik dan tidak seharusnya berlaku
2. Pelakon yang di luar bertudung dan berlakon bertudung – ini yang sebaiknya
3. Pelakon yang di luar tidak bertudung dan berlakon tidak bertudung – ini dibenarkan
4. Pelakon yang di luar tidak bertudung dan berlakon bertudung – ini lebih baik berbanding situasi ketiga.

Lakonan

Pelakon Muslim tidak harus memaparkan adegan yang bertentangan dengan aqidah Islam seperti menyembah berhala, memakai salib dan yang sewaktu dengannya.

Kesimpulannya, filem Islami harus mengambil kesemua elemen ini secara keseluruhan. Bukannya menyempitkan fikiran terhadap elemen patuh syariah semata-mata.

—

Nantikan seterusnya catatan dari pembentangan Dr. MAZA dan sesi forum.